Als je ernstig ziek wordt, dan komt er nogal wat op je af. Duizend vragen, waarop duizend antwoorden mogelijk zijn, maar die je vaak nooit gaat krijgen. Vlak na het horen van de diagnose staat je wereld op zijn kop. En niet alleen jouw wereld maar ook die van je partner en je kinderen en anderen die dicht bij je staan, zoals ouders, broers en zussen. Het voelt alsof de grond onder je voeten wordt weggevaagd. En hoe zorg je er vervolgens voor dat je geliefden niet ook vastlopen?
1 op de 3 kinderen ervaart verhoogde PTSS-symptomen
Als bij één van de ouders de diagnose kanker is gesteld, blijken 1 op de 3 kinderen last te hebben van verhoogde posttraumatische stress symptomen (PTSS). Dit blijkt uit onderzoek van Gea Huizinga van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Zij is gepromoveerd op haar onderzoek op 13 december 2006 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Onderzoek
Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 10.000 gezinnen met thuiswonende kinderen geconfronteerd met de diagnose kanker bij één van de ouders.
Uit het onderzoek van Huizinga blijkt dat kinderen de eerste vier maanden na de diagnose bij de ouder, het meest last hebben van stress. Echter, ook één tot vijf jaar na de diagnose had 28% van de onderzochte kinderen verhoogde PTSS-symptomen. Kinderen gaven aan ook meer andere emotionele en gedragsproblemen te ervaren. In de loop van de tijd leken zij hun psychische klachten steeds meer met lichamelijke klachten te uiten.
Van kwaad tot erger
Volgens Huizinga is het belangrijk dat de problemen van deze kinderen in een vroeg stadium gesignaleerd worden. Omdat de ouder behandeld wordt voor kanker, zijn deze kinderen vaak onzichtbaar voor hulpverleners in het ziekenhuis. Voorlichting over de mogelijkheid van het ontwikkelen van een PTSS door kinderen van een ouder met de diagnose kanker lijkt dus wel op zijn plaats. Onbehandelde PTSS blijft een leven lang een trigger bij allerlei situaties. Ook ontwikkelen kinderen allerlei coping-mechanismen om met de situatie om te kunnen gaan.
Hoe uit dit zich bij kinderen
Veel zieke ouders vertellen niet veel aan hun kinderen over het verloop van de ziekte, de behandeling of hoe ze zich echt voelen. Ze willen hun kinderen beschermen tegen verdriet, pijn en zorgen over hen. Begrijpelijk, dat is je taak als ouder om je kinderen te beschermen.
Maar wat er dan vaak gebeurt is dat kinderen de gaten in het verhaal zelf gaan invullen en erover gaan piekeren. Ze liggen er wakker van en raken het gevoel van controle en regie hierdoor volledig kwijt. Ze zijn bang om vragen te stellen en ouders ermee lastig te vallen, omdat ze zien en voelen dat zij het al moeilijk genoeg hebben.
Zo ook Lieke
Lieke van 15, raakte haar grip op haar leven, door de ziekte van haar moeder, steeds meer kwijt en ging steeds meer, dwangmatig gedrag vertonen. Haar kamer was ineens heel gestructureerd georganiseerd, ze controleerde wel 10 keer of ze een boek wel in haar tas had gestopt, de gymtas bij zich had of een deur wel goed dicht was en of het licht uit was. Haar gedrag begon haar omgeving steeds meer op te vallen. Ze werd bang om te falen, het niet goed genoeg te doen en legde de lat voor zichzelf torenhoog! Ze raakte in paniek als er een uur uitval was op school. Ze kon niet met deze onverwachte wendingen omgaan.
Herstel van dit begrijpelijke gedrag
Haar moeders herstel verliep voorspoedig en er was weer zicht op een gezonde toekomst. Het gedrag werd echter niet beter en Lieke gaf zelf aan dat ze wel met iemand wilde praten. Iemand die ze niet kende het liefst. Want praten vond ze lastig. Haar moeder vond mij, via een gemeenschappelijke kennis.
Kleine stapjes
Lieke ging met me aan de slag. Eerst haar hoofd maar eens helpen opruimen, want daar was de structuur niet zoals in haar slaapkamer. Het was chaotisch, ongeordend en ze piekerde continue. Het 2e consult was telefonisch, omdat Lieke die nacht bijna niet had geslapen. Paniek, stress en piekeren voor de komende proefwerkweek. Met de gesprekstechniek van de MatriXmethode ging zij van een 10 naar een 0 van deze stressbeleving. Ze bedacht een eigen strategie om de piekergedachten te stoppen. Ze visualiseerde een trein die met al die gedachten een oventunnel inreed. Ze sliep die nacht goed en de proefwerkweek ging ook prima.
3e stap
Bij de volgende afspraak vertelde Lieke dat haar piekertrein goed dienstdeed en ze hem regelmatig gebruikte. Tijd om de nare gebeurtenissen rond het ziek zijn van haar moeder te ontladen. 5 fragmenten passeren de revue en een voor een haalt ze daar zelf de triggers uit. Ik stel alleen de juiste vragen. Daarna heeft ze nog een doemscenario voor de toekomst ontladen. Ze stapte met een goed gevoel de deur uit en bevestigde nog hoe fijn het was dat ze inhoudelijk niets hoefde te delen als ze dat moeilijk vond.
4e stap
Bij de 4e afspraak was de hulpvraag inmiddels veranderd. Nu wilde ze nog graag werken aan de omgang met leeftijdgenoten. Ze was sociaal niet heel handig en zelfverzekerd, vertelde ze. Ze was bang om niet aardig gevonden te worden en te worden afgewezen. 6 fragmenten uit het verleden, waaronder ook de lagereschooltijd waar er gepest was, aansluiten bij een nieuwe groep en onverwachte roosterwijzigingen pakte ze in een rap tempo aan. Ze wist inmiddels goed hoe het MatriXen werkte en ruimde de triggers verwoed op. Ik hoefde alleen te volgen, de vragen te stellen en te back tracken: haar woorden gebruiken en open vragen stellen, waardoor zij zelf haar oplossingen vond.
Prestatielat
Als laatste bekeken we samen haar denkbeeldige prestatielat. Die lag hoog tegen het plafond. Daar zat hij wel prima, vond ze. Op mijn verzoek, met de verzekering dat ze hem daarna weer terug kon leggen waar ze hem wilde, legde ze haar lat denkbeeldig voor haar op de grond. Er gebeurde iets bijzonders toen ik haar op deze lat liet stappen. Ze voelde meteen dat ZIJ nu de baas was. De lat hoefde niet meer terug op plafondhoogte. Borsthoogte was ook prima. Dat voelde beter. Met een goed gevoel cirkel als laatste oefening stapte deze jongedame weer een stuk zelfverzekerder de wereld in.
Gymtas vergeten
Haar moeder melde voor aanvang van de 4e afspraak aan mij: “Lieke is haar gymtas vergeten!! HOERA!!! Dit was ondenkbaar tot voor een paar weken geleden.”
Een maand na de laatste afspraak laat ik moeder dit blog lezen en vraag om haar feedback voor ik het ga plaatsen. Dit is haar reactie: “Gaaf Chrit, mooi geschreven, mooi heel treffend! Waar wij als gezin zo blij mee zijn is dat het effectief is. Inmiddels heeft ze zich een keer verslapen en een onvoldoende gehaald. Ondanks dat ze het niet leuk vond, heeft ze zich heel snel hersteld.”
Wat kun je dan als ouder dan blij zijn, dat je kind weer gewoon haar oude zelf aan het worden is en haar schouders gewoon kan ophalen als dingen niet perfect lopen. Lieke heeft haar eigen regie weer terug, over haar denkprocessen en over haar emoties. Dat gun ik iedere jongere, alle kinderen en volwassenen.
Snel, simpel en doeltreffend
Zo snel, simpel en doeltreffend kan het dus zijn om van een probleem tussen je oren af te komen.
Ik zet hiervoor de MatriXmethode van Ingrid Stoop in. Wil je meer weten over de methode of een afspraak maken? Kijk hiervoor op www.PraktijkChrit.nl of lees erover op de site van www.MatriXmethodeinstituut.nl.
Voel je welkom!
Praktijk Chrit 